In Hoograven worden de Marokkaanse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog uit de vergetelheid gehaald

Marokkaanse vlag wordt elk jaar in Hoograven, Utrecht gehesen om de Marokkaanse militairen te herdenken die vochten in de tweede wereldoorlog

Dit jaar vieren we 80 jaar vrijheid en overal worden in het land de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht. In de Utrechtse wijk Hoograven ziet dodenherdenking er altijd net wat anders uit dan in andere wijken. Ja, er is twee minuten stilte, er worden bloemenkransen gelegd, namen van de doden worden genoemd, zoals normaal is tijdens dodenherdenking. Maar naast de Nederlandse, Amerikaanse, Britse, Canadese en Poolse vlag, wappert aan de Goylaan in Hoograven ook de Marokkaanse vlag.

Door: Annelies Hoelen

Die wordt gehesen ter ere van de ruim 100.000 Marokkanen die meevochten tijdens de Tweede Wereldoorlog, waarvan zo’n 70.000 sneuvelden. Het is een onderbelicht deel van de geschiedenis, dat niet in de schoolboeken te vinden is. “Ze worden daarom ook wel de vergeten Marokkanen genoemd”, vertelt Mohamed el Dahri (73) vanuit het buurtcentrum in Hoograven, waar hij al jaren vrijwilliger is. Af en toe onderbreekt hij zijn verhaal, om met brede glimlach een bekende te groeten, of mij met diezelfde glimlach een kopje koffie en een stroopwafel aan te bieden.

Al Dahri is één van de initiatiefnemers van de herdenking van de Marokkaanse militairen in Hoograven. Hij hoopt ze hier tenminste uit de vergetelheid te halen. In de wijk in Utrecht-Zuid wonen mensen van allerlei culturen en ruim tien procent is van Marokkaanse afkomst. El Dahri hoort daar ook bij. “De meeste van onze kinderen zijn hier geboren en hebben een dubbele nationaliteit. Het is belangrijk dat ze weten over de Tweede Wereldoorlog en dat ze beide geschiedenissen kennen”, vindt hij. “Het zorgt voor verbondenheid.”

Mohammed El Dahri
El Dahri houdt boek vast waarin het verhaal staat van de Marokkaanse militair Moughit Ben Daoud, die meevocht tijdens de Tweede Wereldoorlog en een paar dagen bij een Nederlands gezin zat ondergedoken toen hij vluchtte voor de Duitsers. Foto door Annelies Hoelen

Marokko schiet te hulp

De Nederlandse en de Marokkaanse geschiedenis zijn immers met elkaar verweven. De betrekkingen tussen onze landen zijn al eeuwenoud. En als in 1939 de Tweede Wereldoorlog uitbreekt en Nazi-Duitsland nog geen jaar later Nederland binnenvalt, schiet Marokko te hulp.

Het land is dan een kolonie van Frankrijk, dat ook wordt aangevallen. De Marrokaanse Sultan, Mohammed de vijfde, wordt onafhankelijkheid beloofd als hij soldaten levert om op Europees grondgebied tegen de Nazi’s te vechten. Hij laat meteen een oproep verspreiden in de moskeeën. “We zullen Frankrijk en zijn bondgenoten onze hulpbronnen ter beschikking stellen en voor het brengen van geen enkel offer terugdeinzen”, aldus de Sultan.

Zo geschiedde. Marokkaanse militairen helpen de Franse troepen bij de verdediging van Frankrijk, België en Nederland. Ze vechten onder meer in Zeeland, en vooral rondom Kapelle gaat het daar hard aan toe. Maar de Duitsers zijn te sterk. De Marokkaanse militairen die in de meidagen van 1940 meevechten met de Fransen sneuvelen, worden gevangengenomen of vluchten, soms terug naar huis. Een paar jaar later schieten ze weer te hulp, dit keer bij de bevrijding van Europa. Voet op Nederlandse bodem zullen ze dan  echter niet zetten.

Als gevolg van de gevechten tussen 1940-1945 spoelen de lichamen van zeker zeventien Frans-Marokkanen aan in Zeeland. Ze liggen begraven in Kapelle. Ieder jaar gaat El Dahri daar naartoe met een groepje van de Marokkaanse gemeenschap in Hoograven, om hun respect te bewijzen.

Grafstenen in Kapelle voor Marokkanen die in de oorlog meevochten

Herdenken met de hele gemeenschap

Herdenken kan ook dichter bij huis, bij de Vrijheidsboom aan de Goylaan. Zo’n vijftien jaar geleden kwamen de Marokkaanse buurtvaders, waaronder El Dahri, op het idee om de Marokkaanse militairen ook in hun eigen wijk te gaan herdenken.

Vijftien jaar geleden was er nog veel overlast van jongeren op straat, vooral in de avonduren. ‘“We spraken de jongens aan en zeiden: kom op, je moet naar huis, je hebt morgen school. Dat werkte, want de jongens kenden de vaders uit de buurt.” Ook bij de dodenherdenking in Hoograven hielpen de buurtvaders de organisator, Hoogravens Belang, om te zorgen dat alles soepel verliep. “We wilden voorkomen dat jongens uit de buurt vervelend zouden gaan doen en lawaai zouden gaan maken.”

Tijdens de dodenherdenking valt het de buurtvaders op dat in het rijtje vlaggen de Marokkaanse ontbreekt. “Terwijl we wisten dat Marokkaanse militairen hadden meegevochten, dat werd ons op school in Marokko en door onze ouders verteld. Toen zijn we naar de gemeente gestapt om toestemming voor een vlag te krijgen. Die hebben we uiteindelijk van de koning zelf gekregen”, vertelt El Dahri vol trots. “Het voelde als een erkenning.”

Sindsdien is er bij de dodenherdenking in Hoograven ook nooit meer overlast geweest. Het brengt de mensen in de wijk samen. “Jong en oud en mensen van allerlei achtergronden komen op de herdenking af”, vertelt Chrysos Ballieux van Hoogravens Belang. “We herdenken met de héle gemeenschap. En dat is precies hoe het hoort”, vindt hij. “We zijn een multicultureel land, waarin iedereen het recht heeft om stil te staan bij vrijheid.”

“We moeten niet vergeten waarom we vochten tegen de Nazi’s”, zegt El Dahri. “Daarom is het belangrijk om te blijven herdenken. Het laat zien wat er kan gebeuren als je racisme de ruimte geeft.”

Dit jaar, waarin we 80 jaar vrijheid vieren, is dat belangrijker dan ooit, vertelt El Dahri  met een ernstige blik in zijn ogen. Hij begint over de oorlogen in onder meer Oekraïne en het Midden-Oosten. “Het heeft impact op onze kinderen, ze zijn bang voor een Derde Wereldoorlog. We moeten alles doen om dat te voorkomen.” Herdenken helpt, denkt hij. En in Hoograven doen er steeds meer mensen aan mee.

Wil je meer weten over lokale oorlogsverhalen uit de stad? Luister dan naar de podcast Utrecht ten tijde van Oorlog van HUB Utrecht.